L’àngel que renais
« Lo ròtle de l’escrivan, en defòra de l’evocacion de l’amor (dins la mesura ont pòrta l’anma a gaitar cap a l’esperit, çò que fòrça lo còrs a escotar lo còr, non pas lo sol sèxe, e donc a servir l’anma) es de denonciar lo mal. Non pas de l’explicar, non pas d’ajudar a l’acceptar, a l’endurar, a « far amb el » mas plan d’o denonciar dins çò qu’a tot plan simplament d’inacceptable, d’irremediable, d’intolerable, coma o fa, per exemple, l’Ivan Karamazov de’N Dostoïevski. Plan segur, lo/la poèta pòt tanben evocar la beutat, la bontat, per ne despertar la nostalgia inestinguibla, la de La Beutat e de La Bontat, la de l’Èsser d’en defòra del temps e de l’espaci. Mas o evocarà per testimoniar que sempre nos escapan, non fan que nos passar davant o, per bona sòrt, a travèrs, mas sense jamai non s’arrestar enlòc aicí-bas. Òr, aqueste objectiu (o mailèu, aqueste mejan artistic d’anamnesia) non es indispensable per que i aja poesia. La creacion poetica pòrta a miralhar la Creacion, e la Creacion que conten lo mal, non pòt èsser la d’un dieu bon e tot-poderós. Se tròba que la meteissa Creacion conten tanben lo Ben, embarrat dins sa gàbia d’aparéncias fugidissas espaciotemporalas. E lo Ben non pòt èsser la fruita d’un quicòm qu’a engimbrat lo mal.
Un quicòm : li podem donar mantes noms, azard, fatalitat, destin, diable, malin, aquò rai ; s’agís d’un quicòm que non pòt èsser nòstre Dieu. Essent qu’aqueste quicòm non val res, consideram qu’es lo Res, lo Nonrés mai exactament.
Totun, li donar un nom es enganador, per amor qu’un non-èsser non a pas d’esséncia (cap de fait d’èsser observat a çò sieu). Son domeni es sonque lo del devenir, non pas de l’Èsser. Tot çò que dona presa a devenir es sieu. Tot çò qu’es li es estrangièr, irreductiblament. Per assajar d’o reténer metaforicament dins sa man de nonrés, sa man de tota-poténcia, li caliá dos subterfugis (dos que ne son sonque un en realitat), l’espaci e lo temps. Avèm mission de denonciar l’illusion, lo mal, lo patiment que ne seguís sense jamai cap de rason valabla. Participar del devenir equival per tota part autentica de l’Èsser, a patir l’injustícia consubstanciala del mal.
L’àngel que renais, non quita de ne parlar. Non sabem çò que complissem. Escrivem puèi oblidam… L’escriptura demanda de se remembrar de l’Èsser mas non pas d’ela-meteissa (ela es lo mejan, non pas la fin), e de non èsser « guilhat ». Gaitam la luna qu’ela nos mòstra, non pas lo det literari qu’ela para per la nos mostrar.
Aital, confles de lagremas, nos es nascut aquel àngel entre las mans, un ser de julhet a Tolosa. A fòrça d’amor e de poesia, l’avèm reculhit dins lo clòt nafrat de las nòstras mans. A l’existéncia, l’art rend justícia. Paulina Kamakina e ieu-meteis avèm convocat cadun d’aqueles poèmas, un a un, i daissant se pausar cada nebla e cada lutz de las nòstras anmas, liurant cadun aicí un mot, aquí un vàrs, ailà una còbla, pour téisser nòstra fraternitat dels mots de nostra lenga per-enlà generacions, patiments e tenèbras. »
Poèmas estraits del recuèlh
29
Vei aquí los infèrns que se’n pasta ta tèrra,
preisonièr d’aquel tròç perdut de las tenèbras
ont l’amor s’es negat per de vals de lagremas !
Tirarem d’aquel gorg los amics en exili
del còr, e partirem bastir un autre mond
pel ventre d’una tèrra autra, la dels mistèris.
Dieu d’Amor, ò Maria, amics lors, Femnas, Òmes
perqué aver balhat tant de noms a de causas,
que non son qu’esbrigalh de l’Èsser pel nonrés ?
Perqué s’èsser bastit un mond sense justícia
ni sense caritat, al dintre del nonrés ?
Qué far de la colèra en abís, miserosa
que domda los còrs purs, afiscant d’un miralh
escur e sense fons lors ombras d’infamias?
Los panaires son reis, aquí-bais, e los laires,
los vils e los val-paucs t’i assucan de doctrinas
per i t’adormir l’èime e te téner embarrat.
44
Tot-poderós non nos es Dieu
dins un mond d’espandi, de temps,
de dòls, de patiments absurds.
Son qu’amor, camin del còr tieu
pòt lugrejar per las tenèbras.
Es mond mesclat de ben, de mal,
ont beutat exiliada entre orrors e furors
fa signe de la man, naufragada en tempèsta :
poèta, auràs de la salvar.
La serviràs pel ben malgrat lo pes del mal.
La salvaràs pel sen jol règne de l’absurd.
E l’àngel que sempre renais
farà fins als cèls arcolan
per i transpausar la lutz fina
que ton trobar s’i enrasiga
quand las tenèbras t’escartairan.
53
Àngel que renais, d’una de tas plumas,
escriu sul còr mieu novèlas del jorn
qu’al plond de las nuèits avèm esmarada.
De l’Amor, sas leis, conta-me la gràcia
coma nos vendrà culhir al camin.
De la dignitat, canta-me l’exili,
luènh al fons del potz ont viram de longa.
Àngel que renais, anóncia ta glòria,
aquel doç mantèl subre mas espatlas
dins la nuèit dels jorns, l’illusion del mond.
Se procurar
los recuèlhs
Per comandar, aquò es simple :
Escrivètz dirèctament a TròbaVox, per corrièl, a l’adreiça qu’avètz aicí : troba.vox@wanadoo.fr
Retrobatz las òbras de Franc Bardòu dirèctament suls punts de véndias occitans coma Librairie Occitania (M. J. Thourel), Espaci Occitan dels Aups, La Tuta d’Òc.
