Cronicas Demiurgicas Vol.5
La tèrra de la servitud - 2022
Las Cronicas Demiurgicas son nascudas de dos besonhs. Lo primièr èra de far omenatge poëtic a la memòria de totas las eroïnas e de totes los eròis de la segonda Republica d’Espanha, del clòt del moment mai escur del sègle XX, non solament per amor que los oblidam tròp lèu, mas encara e subretot, segond besonh, per çò que lor engatjament antifascista nos sembla d’una plan crudèla e ganèla actualitat, mai de 80 ans après.
Dins l’absolut, nos èra impossible de rendre justícia memoriala a totas las victimas de l’extrèma-dreita tombadas abans, pendent e après lo còp d’Estat de 1936 en Espanha, Euskadí e Païses Catalans, ja que sèm incapables de n’establir un compte exaustiu dels mai rigoroses. Donc i a las vitimas certanas, mas tanben totas las autras… En defòra de l’esglasianta e monstruosa Shoah, las victimas certanas de l’extrèma-dreita espanhòla, italiana, germanica e francesa se comptan en milierats.
E se tròban encara de partits, uèi, que se reivindican d’aquesta extrèma-dreita — car non n’i a cap mai : çò qu’es extrèmament a dreita o es e o demòra, emai en matèria de decisions economicas, coma per exemple l’ordoliberalisme en vigor uèi encara en Euròpa, principi que trepeja alègrament la nocion de democracia en plaçant la finança en subre dels debats democratics, e donc fòra de portada electorala.
Exageracion ? De jutges en Espanha opèran encara sus de consideracions juridicas eissidas de l’extrèma-dreita, subretot quand s’agís de considerar de militants basques e catalans, jutjats delictuoses tre qu’engatjan d’accions ciutadanas democraticas en favor del dreit dels pòbles a dispausar d’eles-meteisses. Delicte d’opinion !
E per aitant, Euròpa impausa a Espanha d’abandonar practicas aital ? Sonque compta la prosperitat dels afars commercials e financièrs internacionals, dels interèsses bancaris e de la poténcia dels Estats, lors debitors principals. Los pòbles, definits per lors lengas e los ideals democratics e socials non comptan per res dins la balança europèa actuala.
Davant una decisa aital, perpensam a ETA. Fondada en 1959, aquela organizacion a evoluit d’un grop que resistissiá al regime criminal de l’extrèma-dreita franquista cap a una organizacion ela tanben terrorista. A partir de 1968, segon las chifras oficialas e los comunicats d’ETA, ETA a tuat 829 personas, fait centenats de mutilats, comés detzenats de raubaments e nombrosas extorsions de fonses.
Aicí, non se tracta de jutjar del procediment d’aqueles militants, de son eventual bon fondament, de sas decisas, errors e erranças evidentas ; de sas orros tanpauc. Tuar per d’idèas demòra per sempre tuar ; e mai foguès per d’idèas. D’aquí essent, los militants d’ETA son estats arrestats, jutjats e condemnats, de còps a de penas de preson tan longas que cap criminal mafiós, trafegaire de carn umana per via de proxenetisme o de trafec d’organs, cap trafegaire de dròga e d’armas, totun mercant de mòrts per centenats, per milierats, pel sieu sol interès cinic e financièr,
non a jamai conegudas en Euròpa actuala parièras duradas de pena carcerala despuèi 1950, agent totun semenat subre son camin de vergonha, la desolacion, las lagremas, la mòrt, e l’orror jos tant de fòrmas. Aital.
Mas qué ne vira dels criminals de guèrra qu’an participat al còp d’Estat franquista, qu’an, per dire pauc, tuat dètz o benlèu cent còps mai de victimas qu’ETA, sonque al nom de lors idèas immondas e nècias ? Tranquillament, son venguts vièlhs, profieitant de las fruitas illegitimas de lors espoliacions, milierats, salopejats de totes los viòls, de totes los crimes e de totas las umiliacions publicas impausadas a las femnas, per delicte d’opinion, emai de còps per res.
Sense jutjament. Sense cap de compte de rendre de cap de biais. Unes, quitament, dormisson uèi jos de memorials tant enòrmes coma ridiculs, edificats, a lor soleta glòria, mercés a la susor e a la sang dels eròis de la Democracia redusits a l’esclavatge punitiu, a la seguida de l’ignòbla victòria de l’extrèma-dreita. E aquò, amb la benediccion de la Glèisa Catolica e de las poténcias ditas « democraticas occidentalas »… Uèi encara, mentre que tant de victimas oblidadas dormisson per sempre jos lors pès dins de clòtas comunas que non son repertoriadas quitament, unes politicians e unes actors juridics se reivindican d’aquela meteissa extrèma-dreita.
Car non ne demoretz ignorants : qué que vos pòscan venir tan mediaticament e sornarudament pretendre, non i a cap autra extrèma-dreita que l’extrèma-dreita. En omenatge a las victimas d’aquela desgaunhada inica, d’aquela involucion catabolica de l’intelligéncia collectiva — intelligéncia totun tan necessària, tan vitala —, e donc pel ben mai grand dels vòstres enfants, alandatz un brave pam d’uèlhs.
S’aquel ponherat de poèmas vos i podián ajudar, l’autor estimariá que non serián pas estats escrits de badas. Mas aqueste trabalh non seriá pas estat tan tenaç ni obstinat sense l’apòrt intellectual constituit per l’obratge doctoral de Paul Preston, istorian citat a cada poèma d’aiceste volume, tant coma del volume 4 a quicòm prèp.
Poèmas estraits del recuèlh
als abitants de Guernica, republicans o non, victimas de la ràbia murtrièra dels franquistas e dels nazis
in memoriam
« La vertat, aquí l’avètz : devèm anar miserables, e aital anam. E la font principala dels mals mai grèus qu’atenhon l’òme, es l’òme el-meteis : Homo homini lupus. Per qui acampa plan jos sa mirada aicesta vertat darrièra, lo mond apareis coma un infèrn mai terrible que lo de Dante en çò qu’i devèm èsser lo demòni de l’autre ; en abans de totes, per exemple, un archidemòni, que, se presentant jos la cara d’un conquerent, amassa qualques centenats de milièrs d’òmes e lor crida : « Sofrir e morir, aquí vòstra destinada ; e ara, fòc de totes vòstres fusilhs e de totes vòstres canons unes subre los autres ! » E obedisson. »
Arthur Schopenhauer (1788-1860)
in Lo mond coma volontat e coma representacion. 1819
« Per se batre, cal creire a quicòm. Aqueles òmes, çò sembla, non cresián a res. Donc, non se podián batre. Mas s’òm non se bat, òm adopta alara las valors de l’enemic, e mai se son valors de las mespresablas, ja qu’òm lo daissa triomfar. »
Albert Camus (1913-1960)
in Lo temps dels murtrièrs. 1949
Triptic del finimond
Poèma 228
D’avions endilhan, sords, a l’assalh de las flamas
qu’envertolhan de crits que las parets abausan
sus las cendres d’enfants negats dins las lagremas
del pòble escartairat, sas maires esclafadas.
Subre lo vent del ser s’alanda en plaga fonsa
una tèrra liurada als lopasses de l’òrdre,
benesissent la mòrt dels innocents perduts
per plan los espurgar del pecat de pensar.
Los arcontas sense èime an calcat dins las carns
coma qui laura al camp per semenar son gran,
puèi afortit plan naut qu’o avián fait per Dieu.
A cada pas un murtre, una meçorga insana,
a cada pas un fais de cadavres de mai :
vei lo triptic sacrat del fascista ordinari !
als republicans de Fraga e Lleida, victimas de la repression franquista
in memoriam
« Ich spucke still in ein Gesträuch:
Ihr, denen ich muß dienen, allzumal,
Minister, Exzellenzen, General,
Der Teufel hole euch! »
Hermann Hesse (1877-1962)
« Am Ende eines Urlaubs in der Kriegszeit », in Die Gedichte. 1953
« Non son las bandas de gents a cavalgar, las companhiás de fantassins, non son las armas que defendon un tiran, mas sempre (serà d’en premièr penós d’o creire, e mai siá la vertat exacta) quatre o cinc òmes que lo sostenon e que li someton lo país sencer. N’es sempre estat aital : cinc o sièis an agut l’aurelha del tiran e se’n son avesinats d’es per eles, o ben es el que los a sonats per se far d’el complicis de sas crudelitats, companhons de sos plasers, macarèls de sas voluptats e beneficiaris de sas rapinas. »
Estève de la Boétie (1530-1563)
in Discors de la servitud volontària. 1553
Amb lors crits
Poèma 228
Escampilhats, posca pel fòc ? Al pè de l’alba,
parabanda d’un jorn que non vòl pas sabe ?
La color de la sang que pren lo cèl de nàisser
dins la carn estripada dels mainats e del sen,
aquí la trobaretz, suls cotèls dels arcontas,
enfonsats fins al margue al mofle del còr nud
de pòbles qu’an volgut decidir del lor ben,
rebutant los dements que los tenián per saumas.
Escampilhats pel vent s’esfaçaràn los noms
dels braus preses al lieuç, e la ventòrla cèga,
amb los crits dels nafrats que lo fòc infinís,
amb los ventres obèrts de tant de maires prenses,
de las femnas en plors que lors tropas violavan,
escampilhats lors noms amb los de lors victimas.
al pòble catalan del Pallars Sobirà, victima de la repression franquista
in memoriam
« Çò dison unes mètges, e mai res non paresca cambiat dins nòstre còs, tre que qualque tumor se manifèsta en un solet endreit, totas las umors se pòrtan cap a aquesta partida vermenada. Aital meteis, tre qu’un rei s’es declarat tiran, tot çò marrit, tota la crassa del reialme, non disi un molon de pichons barataires e de d’arlèris que non pòdon far ni mal ni ben per un país, mas los que son possedits d’una ambicion arderosa e d’una aviditat notabla s’atropèlan a l’entorn d’el e lo sostenon per préner part al butin e per èsser, jol grand tiran, aitant de tiranòts pichons. »
Estève de la Boétie (1530-1563)
in Discors de la servitud volontària. 1553
L’ombra d’un autre
Poèma 245
Abridolats de sempre a la riba dels tempses
per la ressaca irada e nècia de l’orguèlh
d’unes tirans estranhs, de lor lenga estrangièra,
lo pòble en servitud se daissa desvestir.
E nud coma l’esclau jos la pluèja de còps,
se daissa pervertir fins a se’n creire un autre,
fins a non saber mai quin èra lo sieu nom,
cossí se disiá « non », a qué se disiá « òc ».
Descapitat, perdut, va ont dison d’anar,
apren a repetir çò qu’òm exigís d’el,
sonque per trapar vianda e se poder parar.
Desmemoriat d’exili al dintre de sa tèrra,
va fins a denegar lo sentiment plus mendre
d’èsser jamai estat mai que l’ombra d’un autre.
Se procurar
los recuèlhs
Per comandar, aquò es simple :
Escrivètz dirèctament a TròbaVox, per corrièl, a l’adreiça qu’avètz aicí : troba.vox@wanadoo.fr
Retrobatz las òbras de Franc Bardòu dirèctament suls punts de véndias occitans coma Librairie Occitania (M. J. Thourel), Espaci Occitan dels Aups, La Tuta d’Òc.
